جئری نيوز (Jery News)

بنیاد ادب و شکر آذربایجان!

دوکتور جئری

   اسکی‌لر، گلین، بیگ ائوینه گلنده قایناتا قاباغا کئچیب، "خوش گلدین" دئیندن سونرا، "قیزیم! دوعا ائله من مکّه‌یه گئدیم، قاییداندا سنه ایسته‌دیگین خلعتی گتیریم!"  دئیردی. گلین‌ده اوتانا-اوتانا، " وار اول آتا!..من تکجه ساغلیغیزی ایسته‌ییرم" دئیه یانیت وئرردی. (البته ائشیتدیگیمه گؤره، گلینلرین بیری قایناتاسینا:" آتا! اولماز خلعتی بو باشدا وئره‌سن بلکه گئتدین مکّه‌یه گلمه‌دین!" دئمیشدی)

      حسن آغا ایروحانی جومهور باشقانی سئچکی‌لرینده تبریزه گلنده "منه اوْی (رأی) وئرسه‌ز باشقان اولاندا نه ایسته‌ز سیزه وئره‌جگم" دئمیشدی. میللت‌ده سئوینجک،" ساغ اول، وار اول!" یئرینه تئز،  "بیز فرهنگستان زبان ترکی  ایسته‌ییریک" دئمیش.

    حسن آغا جومهور باشقانی سئچیلندن سونرا میللته وئردیگی سؤزو یادینا سالاراق، "من فرهنگستان زبان ترکی‌یم کجا بود؟" دئیه‌ نئیله‌ییم- نئیله‌ییم دوشموش. آل‌آلتداکی‌لار باشقانا،" فرهنگستان زبان ترکی یئرینه بنیاد فرهنگ و هنر آذربایجان وئرین بو ایش بیتسین، گئتسین!" دئمیشلر.  جومهور باشقانی،" بئله ائتسم میللت مندن اینجیمز می؟!" دئیه سوروشموش. ال‌آلتداکی‌لاردا: "آرخایین اولون؛ بیگ وئرن آتین دیشینه باخمازلار!"دئمیشلر.

     جومهور باشقانی، " بنیاد فرهنگ و هنر آذربایجان"-نین قیرمیزی شیریغینی کَسَندن سونرا ال‌آلتداکی‌لار ،" بو میللتی ادب ائله‌مه‌سک یارین(صاباح) آیری ایستکلری  اولاجاق" دئیه قورومون آدینی "بنیاد ادب و هنر آذربایجان"-ا چئویرمگی دوشونموش‌لر....

دیلکچه:

     ال‌آلتداکی‌لارین دیقّتینه چاتدیریلمالی‌‌‌‌دیر: اؤنردیگینیز " بنیاد ادب و هنر آذربایجان" آدی بیر آز   ساقینجالی‌دیر!  کسینلیکه بو آد پانتورکیست‌لری سئویندیریب سوء ایستفاده‌لرینه یول آچا بیله‌جکدیر!...

    بیلدیگینیز کیمی اسکی‌دن بری، " ترکی هنر است، فارسی شکر است" دئییب‌لر. "بنیاد ادب و هنر آذربایجان"  آدیندا، "هنر" سؤزجوگو  ترکی  آنلامینی آنیمساتدیغی (خاطیرلاتدیغی) اوچون، ریجا اولونور سون دئییشیک اولاراق  "هنر" سؤزجوگو یئرینه "شکر" سؤزو ایشله‌دیلسین.

آنادیلیمیز نئجه اولدو؟!

دوکتور جئری

    جومهور باشقانی تبریزه گلنده، شهرین باش بیلنلری ایله اؤزل بیر  اوتوروم کئچیردی. باش‌بیلن‌لیک ده یبزیم  باش‌بلامیز اولوب! منی ده  بو اوتوروما چاغیرمیشدیلار!

    جومهورباشقانی دانیشاندا، گؤز آلتی چئوره‌ده‌کیلری گؤزدن کئچیرمگه باشلادیم؛ کیمی مورگوله‌ییر، کیمی یانینداکی ایله قونشور، کیمی تسبئح جئویر، کیمی ایسه گؤزونو بیر یئره تیکیب کیرپیک بئله وورموردو. یانیمدا اوتوران اوستاد دفتری‌یه دؤندوم. آغزینی یاریم مئتر آچیب اسنه‌ییردی! یاواشجا بیله‌سینی دومسوکله‌ییب دئدیم:

- اوستاد! آغزین آچیق‌ایکن باشقاندان سوروش آنادیلیمیز نئجه اولدو؟!...

Anadilimiz necə oldu?!

Dr.Jery

Cumhurbaşqanı Təbrizə gələndə, şəhərin başbilənləri ilə özəl bir oturum keçirdi. Başbilənlik də bizim başbəlamız olub! Məni də bu oturuma çağırmışdılar!

   Cumhurbaşqanı danışanda, gözaltı çevrədəkiləri gözdən keçirməyə başladım, kimi mürgüləyir, kimi yanındaki ilə qonuşur, kimi təsbeh çevirir, kimi isə gözünü bir yerə tikib kiprik belə vurmurdu. Yanımda oturan ustad Dəftəriyə döndüm; ağzını yarım metr açıb əsnəyirdi! Yavaşca biləsini dümsükləyib dedim:

- Ustad! Ağzın açıq ikən başqandan soruş: anadilimiz necə oldu?!...

دومبالان

دوکتور جئری

   بیلمیرم ایندییه‌دک دومبالان یئمیشسینیز یا یوخ؟!.. یئمه‌سه‌نیز الینیزدن گئدیب قارینیزا بورجلوسونوز! دومبالان چوخ یئملی، گؤزل قوخولو، گؤبلک‌ چئشیدی‌دیر. کئچن هفته یولداشلارلا دومبالان چیخارتماغا گئتدیک آنجاق هر ایلکی یئرلری نه قدر چوخ آختاردیقسا او قدر آز تاپا بیلدیک، ائله‌بیل دومبالانچیلار دیبینه داش آتمیشدیلار. آخشام باشی آرغین-‌‌‌یورغون، توز-تورپاق ایچینده ائوه قاییتدیقدا کوچه‌ده پروفسور نصرالدین‌له قارشیلاشدیق. الیمیزده‌کی بئل- قازمایا باخا- باخا ماراقلا سوروشدو:

- خئیر اولا یولداشلار!.. هاردان گلیرسیز؟!.. فهله‌لیگه گئتمیشدیز؟!...

قاش- قاباقلا:

- یووو... دومبالان چیخارتماغا گئتمیشدیک!- دئدیم.

الیمده‌کی توربایا باخدی. گؤزلری‌نین ایچی گولدو:

- منیم پاییم یادان چیخماسین!..

 پرت اولدوم:

- نه پایی!.. سحردن آخشاما اوچ- دؤرد آداما بیر کیلو  دومبالان چیخارتمامیشیق.. اولماسا اونودا وئره‌ک سنه؟!..

پروفسور اؤزونو سیندیرمادان:

-  اوچ- دؤرد آداما بیر کیلو چیخارتمیشسیز؟.. به‌یم سیز هارایا گئتمیشدیز؟..- دئیه سوروشدو.

- چیمنلره.

-چیمنلره؟!!..سیز قولاغیزین دیبنده‌کی دومبالانلیغی اؤتوروب او اوزاقلیقداکی چیمنلره گئتمیشسیز؟!!..

چاشیردیم:

- قولاغیمیزین دیبینده‌کی دومبالانلیق؟!! 

پروفسور یئنه گؤزلرینی الیمده‌کی توربایا تیکدی. توربانین آغزینی آچیب قاباغینا توتدوم:

- قولاغیمیزین دیبینده‌کی دومبالانلیق هایاندادیر پروفسور؟

الینی توربایا سوخوب ایکی دنه، یورمورتا یئکه‌لیگینده دومبالان چیخاردیب جیبینه یئرلشدیره‌رک بیج- بیج گولدو:

- جمعه گونو مصلّایا باش وورون!!..

دست دوّم دیل!

دوکتور جئری

     یئنیجه قونشولوغوموزا گلن مهندیس سیامک، اوشاقلارینا فارسی اؤیرتمکده‌دیر. دونن ائوه دؤندوگومده، یولدا منی ماشینینا میندیردی.اویان-بویاندان دانیشاندان سونرا سؤزو آنادیلی‌نین اؤنمینه چکیب سوروشدوم:

-  دوغروسو من بیلمیرم سیز نییه اوشاقلاریزا فارسی اؤیره‌دیرسیز؟!..

مهندیس سیامک اؤزونتو ایله باشینی ترپه‌تیب:

- بو ایمکاناتین اولمادیغیندان دوکتور!!..- دئدی.

چاشیردیم:

- نه ایمکاناتی؟!!

مهندیس آخ- کوف‌له آرتیردی:

- کئچن آی تئهرانا گئتمیشدیم. بیلمیرم، بیلرسن یا یوخ؟ دؤولت بوتون ایمکاناتی تئهرانا تؤکوب.. اورادا اؤز گؤزلریمله گؤردوم؛ فارسلار اوشاقلارینا اینگیلیسی اؤیره‌دیر، اینگیلیسجه دیندیریرلر بیله‌لرینی!.. بیز ایسه...

سؤزلرینی کسیب الیمله خیابانین قیراغینی گؤستره‌رک:

- مهندیس او آراباچی‌نین قاباغیندا ساخلا- دئدیم.

مهندیس سیامک  قورخا- قورخا سوروشدو:

- ائوه گئتمیرسیز به‌یم؟!!

گوله‌رک:

- نییه گئدیرم، تکجه ایسته‌ییرم مشه تاروئردی‌دن بئش آلتی کیلو یئرآلما- سوغان آلام!..

[مشدی تاروئردی ایله تانیش اولمایانلار " آجیق" یازیسینی اوخوسونلار!]

Dəsti döyyüm dil!

Dr.Jery

    Yenicə qonşuluğumuza gələn mühəndis Siyamək, uşaqlarına Farsi öyrətmədədir. Dünən evə döndüyümdə, yolda məni maşınına mindirdi. O yan-bu yandan danınışandan sonra sözü Ana dilinin önəminə çəkərək soruşdum:

- Doğrusu mən bilmirəm siz niyə uşaqlarıza Farsi öyrədirsiz!?

Mühəndis Siyamək üzüntü ilə başını tərpədib:

- Bu imkanatın olmadığındandır doktor!!- dedi.

Çaşırdım:

- Nə imkanatı!?

Mühəndis ax- küflə artırdı:

- Keçən ay Tehran getmişdim . Bilmirəm, bilirsən ya yox. Dövlət bütün imkanatı Tehrana töküb.. Orada öz gözlərimlə gördüm, Farslar uşaqlarına İngilisi öyrədir, İngiliscə dindirirdilər bilələrini... Biz isə...

    Sözlərini kəsib əlimlə xiyabanın qırağını göstərərək:

- Mühəndis o arabaçının qabağında saxla- dedim.

Mühəndis siyamək qorxa-qorxa soruşdu:

- Evə getmirsiz bəyəm!?

Güldüm:

- Niyə gedirəm. Təkcə istəyirəm Məşə Tarverdidən beş- altı kilo yeralma- soğan alam!!

(Məşdi Tarvedi ilə tanış olmayanlar Acıq yazısını oxusunlar!)

آجیق

دوکتور جئری

    جیغیر- باغیر سسینه کوچه‌یه قاچدیم. دوققوز باشلیق کیفلَتینی آرابا اوستونده  یئر آلما- سوغان ساتماقلا کئچیندیرن مشدی تاروئردی، یئنیجه قونشولوغوموزا گلن مهندیس سیامکین یاخاسیندان یاپیشیب دویونلمیش یوموروغونو هایدی-هایدی ایدی انگینینه ایلیشدیره‌جکدی.  آرایا کئچیب:

- مشه تاروئردی عمی! نییه دالاشیرسیز؟! سیز بؤیوکسوز.. سیز باغیشلایین...- دئدیم.

مشدی تاروئردی دارتیناراق اؤفکه ایله قیشقیردی:

-  کؤپک اوغلو  کؤپگین اوشاقلارینا فارسی اؤیرتمگی بس دئییل، هله ماشینینی کؤرپونون قاباغیندا ساخلاییب یولو دا کسیر!..

Acıq

Dr.Jery

    Çığır-bağır səsinə küçəyə qaçdım. Doqquz başlıq kiflətini araba üstündə yeralma-soğan satmaqla keçindirən Məşədi Tarverdi, yenicə qonşuluğumuza gələn mühəndis Siyaməkin yaxasından yapışıb düyünlənmış yumruğunu haydı-haydı idi ənginə ilişdirəcəkdi. Araya keçib:

- Məşə Tarverdi əmi! Niyə dalaşırsız?... siz böyüksüz.. siz bağışlayın..- dedim.

Məşədi Tarverdi dartınaraq öfkə ilə qışqırdı:

- Köpəkoğlu köpəyin uşaqlarına Farsi öyrətməyi bəs deyil, hələ maşınını körpünün qabağında saxlayıb yolu da kəsir!...

نه‌کی‌وارین هر گونو بایرام اولسون!

دوکتور جئری

     ایل بایرامی‌نین ایلک گونو، سحر تئزدن کوچه‌ده قونشوموز مشدی تاروئردی ایله قارشی قارشییا گلدیم.  آلنین تری، بوغازی‌نین سسی، الی‌نین قاباری ایله دوققوز باشلیق کیفلَتینی   یئر آلما- سوغان ساتماقلا کئچیندیرن مشدی تاروئردی چوخ گولش‌قاباق، سئویملی بیریسی دیر آنجاق بیلمه‌دیم نییه او گون بیر آز قایغین گؤرونوردو. بایرامی قوتلاماق اوچون  قاباغا کئچیب سایغی ایله آلیمی اوزادیب دئدیم:

- مشه تاروئردی عمی  بایرامین موبارک اولسون!.. هر گونون بایرام اولسون ..مین بئله بایراملار..

سؤزلریمدن مشدی تاروئردی‌نین رنگی قیپ قیرمیزی اولدو، گؤزلری جیریلیب انگی اسمه‌یه باشلادی سانکی ناموس یامانی دئمیشدیم بیله‌سینه. بیردن سسینی آتدی باشینا:

- اوْلان نه‌کی‌وارین هر گونو بایرام اولسون!.. هرنه‌وارین هر گونو بایرام اولسون!.. هر زادین هر گونو بایرام اولسون!...

   مشدی‌نین باغیرتیسینا قاپی- قونشو، " نه اولوب؟.. نه اولوب؟.." دئیه- دئیه ائشیگه توکولوشدولر.

- اولان بایرامین آروادینی فیلان- فیلان ائله‌ییم، پورتاغالیندا کیلوسو اون ایکی مین تومن اولار؟!.. اولان بایرامین دده‌سینی سوموگونو س...م  آلما- خیارین کیلوسودا بئش مین تومن اولار؟!..من هارادان اللی مین تومنلیک چرَز-مرَ‌زی (آجیل-ماجیلی) گتیریب تؤکوب قیران- قیریلمیشلارین قاباغینا...

   یامان- یوووزلارین سونو یوخ ایدی. مشدی تاروئردی قاتیب- قاریشدیرماقدا ایدی. دورومو بئله گؤرونجه، کاسا- کوزه‌لرین باشیمدا سینماسینی انگلله‌مک اوچون آرادان اکلیلدیم...

     اون بئش گون سونرا قاییتدیقدا ائشیدیم من اکیله‌لی مشدی تاروئردینی آمبولانسلا خسته خانایا آپارمیشلار، یازیغین بئینینه قان داشلانمیش‌ایمیش!

اؤزو- اؤزومه دئدیم:

- دده‌ن لعنت بایرام!..

تئلئویزیون اولماق ایسته‌ییرم!

دوکتور جئری

    اوستاد دفتری اللرینی گؤیه قالدیراراق یالواردی:

- تانریم!  نه اولاردی من تئلئویزیون اولایدیم؟...

چاشیردیم؛ " اولمایا اوستادین باشینا هاوا گلیب؟" دئدیم اؤز- اؤزومه.

- اوستاد! هامی پوللولارین، سییاستچیلرین، توپچولارین، اویونچولارین، اوخویانچیلارین، تانینمیشلارین یئرینده اولماق ایسته‌یرکن، سیز  ندن جانسیز بیر نسنه‌ اولماق ایسته‌ییرسینیز؟!

اوستاد کؤکسونو اؤتوروب دئدی:

-  تئلئویزیونون سؤزو هامیدان کئچرلی‌دیر. دئسه: قاتیق قارادیر، هامی‌ دئیه‌جک: قارادیر؛  دئسه‌‌ آغ‌دیر، هامی دئیه‌جک: آغ دیر. دئسه: اؤلکه‌یه قارا بادیمجان گوجو یاخشی‌دیر، هامی دئیه‌جک: یاخشی‌دیر؛ دئسه: یاماندیر، یئنه هامی دئیه‌جک: یاماندیر.  دئسه: یارین گؤستری‌یه چیخین، هامی چیخاجاق؛ دئسه: هاوا توزاناقلیدیر ائشیگه چیخمایین هامی قاپیناجاق ائولرینه...

سؤزونو کسدیم:

- بونلارین هامیسی دوغرو؛  سیز نه یاخشی تئلئویزیون اولماق ایسته‌ییرسینیز؟

غم- کدر بولودلاری اوستادین گؤزلرینه کؤچدو، قایغین- قایغین:

- ائوده آرواد- اوشاق اوزومه - سؤزومه باخمیر!!- دئدی.

Televizyon olmaq istəyirəm!

Dr.Jery

   Ustad dəftəri əllərini göyə qaldıraraq yalvardı:

- Tanrım! nə olardı mən televizyon olaydım?...

    Çaşırdım; " olmaya ustadın başına hava gəlib?" dedim öz- özümə.

- Ustad! hamı pulluların, siyasətçilərin, tupçuların, oyunçuların, oxuyançıların, tanınmışların yerində olmaq istəyərkən, siz nədən cansız bir nəsnə olmaq istəyirsiniz?!

    Ustad köksünü ötürüb dedi:

- Televizyonun sözü hamıdan keçərlidir. Desə: qatıq qaradır, hamı deyəcək: qaradır; desə ağdır, hamı deyəcək: ağdır. Desə: Ölkəyə qara badımcan gücü yaxşıdır, hamı deyəcək: yaxşıdır; desə: yamandır, yenə hamı deyəcək: yamandır. Desə: yarın göstəriyə çıxın, hamı çıxacaq; desə: hava tozanaqlıdır eşiyə çıxmayın hamı qapınacaq evlərinə...

Sözünü kəsdim:

- Bunların hamısı doğru; siz nə yaxşı televizyon olmaq istəyirsiniz?

Qəm- kədər buludları ustadın gözlərinə köçdü. Qayğın- qayğın:

- Evdə arvad- uşaq üzümə - sözümə baxmır!!- Dedi.