سؤزۆم گلير..
سؤزۆم گلير..
دوكتور جئري
گئجه دانێشێقلارێ
گئجه يارێسێ، ار-آرواد ياتاقدا پێچێلداشاركن اوْغۇل اوْياق ايدي. آرواد دئييردي:
- كيشي اوْغلۇمۇز بؤيۆيۆب. دئييرم، اينگي ساتيب اوْنۇ ائولنديرك..
كيشي آروادێ‌نين سؤزلريني دوْغرۇلايێب:
- هه..هه.. دۆز دئييرسن آرواد! -دئيه فێسێلداديێنجا اوْغلانين اۆره‌گينده زۇرنا-قاوال چالێنماغا باشلادێ.
اۆچ-دؤردگۆن گئچدي. اينك هله ساتێلمامێشدێ. اوْغۇل گئجه‌لر اؤزونو يۇخۇيا وۇرۇب دانێشێقلارا -هردن غئيرتيه توْخۇنسا بئله- قۇلاق آسێردێ.سوْنۇندا بير گئجه دؤزۆمۆ تۆكه‌نيب ديله گلدي:
- آنا نوْلۇر بيرآز دا اينكدن دانيشين!..
*
سؤزۆم گلير، "فرهنگستان زبان تركي"-يه. جمهور باشقاني سئچكيلري اؤنجه‌سي گۆنده "فرهنگستان زبان تركي"-نين آچێلێشێندان دانێشێلێردي. آنجاق ايندي اۇزۇن سۆره‌دير بۇ قوْنۇ ياد-بات اوْلۇب كيمسه‌نين جێنقێرێ چێخێب:
- نوْلۇر بيرآز دا فرهنگستان زبان تركي‌دن دانيشين!- دئمير.
آچيقلاما:
فرهنگستان زبان تركي: تۆرك ديل قۇرۇمۇ
ساپا ساغلام اؤلمك
موْللانصرالدين اؤلۆم ياتاغێنا دۆشۆب سوْن سوْلۇقلارێنێ چكمكده ايدي. قوْهۇم- قوْنشۇسۇ باشێنا يێغێشێب توْختاقلێق وئرمگه باشلادێلار:
- موْللا ماشاالله ياناقلارێن قێزارێب!
- موْللا ماشاالله كؤكلميشسن!
- موْللا ماشاالله روحيّه‌ن جاوانلاشيب!
موْللا زارێلدايا-زارێلدايا دانێشێقلارێ كسدي:
- يعني سيز دئييرسيز من ساپا-ساغلام اؤلورم!...
*
سؤزۆم گلير، ايقتصادياتمێزا. بيري دئيير: تورّمي انگلله‌ميشيك. اوْ بيري دئيير: ايقتيصادياتێمێز جانلانێب. آيريسي دئيير: پۇلۇمۇزۇن دگري آرتيب. بير باشقاسي دئيير:......
اليمي جيبيمين بوْشلوغوندا گزدێرێب دئيينيرم:
- اوْلمايا بيزده وارلانا-وارلانا سێنقێن چێخێريق!
ارلرين سايێ!
بير گۆن موْللانصرالدين آناسيندان سوْرۇشدۇ:
آنا دۆزۆنو دئ ايندي‌يه‌دك نئچه يوْل اره گئديب‌سن؟
آناسي گۆلۆمسه‌يه‌رك يانێتلادێ:
- علي، ولي، زولفعلي
بئشي‌ده اوْندان ايره‌لي
پامبيق آتان، قوْز ساتان
رحمتليك سنين آتان!
*
سؤزۆم گلير سوْرۇملۇلارێمێزا. سؤز - سؤزه گلنده دئييرلر: قوْيمۇرلار بيزي ايشله‌يك. كئشكه بو سوْرۇملۇلاردا موْللانصرالدينين آناسيجا اۆره‌ك-جۆرأت اوْلايدێ، ساياردێلار، كيملر قوْيمۇرلار اوْنلار ايشله‌سين!
sözüm gəlir..
dr.jery
gecə danışıqları
Gecə yarısı, ər-arvad yataqda pıçıldaşarkən oğul oyaq idi. arvad deyirdi:
- kişi oğlumuz böyüyüb. deyirəm, inəyi satıb onu evəlnədirək..
kişi arvadının sözlərini doğrulayıb:
- hə..hə.. düz deyirsən arvad! - deyə fısıldadyınca oğlanın ürəyində zurna-qaval çalınmağa başladı.
Üç-dörd gün keçdi. Inək hələ satılmamışdı. oğul gecələri özünü yuxuya vurub danışıqlara -hərdən qeyrətinə toxunsa belə- qulaq asırdı. sonunda bir gecə dözümü tükənib dilə gəldi:
- ana nolur biraz da inəkdən danışın!..
*
sözüm gəlir, "Fərhngestane zəbane Torki"-yə. cümhurbaşqanı seçkiləri öncəsi gündə " Fərhngestane zəbane Torki "-nin açılışından danışılırdı. ancaq indi uzun sürədir bu qonu yad-bat olub kimsənin cınqırı çıxıb:
- nolur biraz da "Fərhngestane zəbane Torki"-dən danışın!- demir.
açıqlama:
"Fərhngestane zəbane Torki": Türk dil qurumu
sapa sağlam ölmək
Molla Nəsrəddin ölüm yatağına düşüb son soluqlarını çəkəməkdə idi. qohum- qonşusu başına yığışıb toxtaqlıq verməyə başladılar:
- Molla maşallah yanaqların qızarıb!
- Molla maşallah kökəlmişsən!
- Molla maşallah ruhiyyən cavanlaşıb!
Molla zarıldaya-zarıldaya danışıqları kəsdi:
- yani siz deyirsiz mən sapa-sağlam ölürəm!...
*
sözüm gəlir, iqtisadiyyatmıza. biri deyir: təvərrümü əngəlləmişik. o biri deyir: iqtisadiyyatımız canlanıb. ayrısı deyir: pulumuzun dəyəri artıb. bir başqası deyir:......
əlimi cibimin boşluğunda gəzdirib deyinirəm:
- olmaya bizdə varlana-varlana sınqın çıxırıq!
ərlərin sayı!
Bir gün Molla Nəsrəddin anasından soruşdu:
-ana düzünü de indiyədək neçə yol ərə gedibsən?
anası gülümsəyərək yanıtladı(cavab verdi):
- Əli, Vəli, Zülfəli
beşidə ondan irəli
pambıqatan, qozsatan
rəhmətlik sənin atan!
*
Sözüm gəlir sorumlularımıza. söz - sözə gələndə deyirlər: qoymurlar bizi işləyək. Keşkə bu sorumlularda Molla Nəsrəddinin anasıca ürək-scürət olaydı, sayardılar, kimlər qoymurlar onlar işləsin!
تاريخ : شنبه 21 تیر 1393 | یازار : دوكتور جئري
پاراكراسي
گئرچك اؤيرتمنلردن عؤذور ديله‌يه‌رك...
پاراكراسي
دوكتور جئري
اۇستاد فرهيخته، اوْغلۇ هۆشنگين كارنامه‌سيني بيزه گؤسته‌ره‌رك جوْشقۇلاندي:
- باخين نؤمره‌لري‌نين هاميسي ييرمي اوْلۇب!.. من دئييرديم: بيز، آييق-ساييق نابيغه آريا سوْيۇندانيق سيز اينانميردينيز؛ دئييردينيز: آريا سوْيۇ اۇيدۇرمادير...
اۇستاد دفتري پرت اوْلدۇ:
- هۆشنگين ييرمي آلماسي‌نين نه ايلگيسي وار آريا سوْيۇندان گلمه‌يه.. نابيغه اولماغا.. چوْخلاري كيمي اوْخۇيۇب ييرمي آليب‌دير دا. اوْلمايا كيم ييرمي آليرسا آريا سوْيۇنداندير؟!..
اۇستاد فرهيخته قاشلاريني چاتدي:
- يوْوْ...خ كيم اوْخۇيۇب ييرمي آليرسا هۆشلۆ-باشلي آريا سوْيۇندان دئييل. بيزيم هۆشنگ اوْخوماميش ييرمي آلير!.. هۆشنگ كيتابلاري‌نين قاتيني آچمير، سحردن آخشاماجاندا يوْلداشلاري ايله گزيب اگلنمكده‌دير... سانيرام آرا-سيرا كيلاسا گئدنده اؤيرتمنلري‌نين سؤزلريني گؤيده قاپديغينداندير نؤمره‌لري ييرمي اوْلۇر. آخي نابيغه‌دير، آريا سوْيۇنداندير!...
اليمي ديزيمه چاليب بركدن قاققاناق چكديم. اۇستاد فرهيخته ترس-ترس منه باخدي.
- ائله باخمايين منه!-دئديم- ايندي نۆمره آلماق قديمكي‌لر كيمي چتين دئييل!...
اۇستاد فرهيخته دوْداقلاريني بۆزدۆ:
- اوْلمايا ايندي نۆمره پايلاييرلار؟!
- يوْخ نۆمره پايلاميرلار، نؤمره ساتيرلار!
- نه ساتيشي، نه آليشي؟!!
- ايندي بعضي اۇشاقلار درس اوْخۇماق يئرينه، مشدي عيباد دئميشلي؛ بئش اوْن ماناتدان گئچيب نؤمره آليرلار. اؤرنگي بيزيم باجي‌اوْغلو.. دۆشدۆگۆ اۆچ درس بيله‌سينه بئش يۆز مينه باخيب.
اۇستاد فرهيخته‌نين پۆشكۆ اؤلدۆ. اۇستاد دفتري، فرهيخته‌ني آلتدان- آلتدان سۆزه‌رك سوْرۇشدۇ:
- بئله ايسه بۇنلار نئجه بيليم يۇردونا گئده‌جكلر؟
- هئچ‌چ.. بئش اوْن ماناتدان گئچيب پۇللۇ بيليم يۇردلارينا گيره‌جكلر!
- مدركلرينه كيم ايش وئره‌جك؟!
- يئنه بئش اوْن ماناتدان گئچيب ايشه‌ده سوْخۇلاجاقلار!
- ايشلرينده بير پوْخ چيخارسالار نه اوْلاجاقدير؟
- هئچ ؛ بئش اوْن ماناتدان گئچيب پوْخۇن اۆستۆنۆ اؤرته‌جكلر!
....
Ustad fərhixtə, oğlu hüşəngin karnaməsini bizə göstərərək coşqulandı:
- baxın nömrələrinin hamısı yirmi olub!.. mən deyirdim: biz, ayıq-sayıq, nabiğə arya soyundanıq siz inanmırdınız; deyirdiniz: arya soyu uydurmadır...
ustad dəfətəri pərt oldu:
- hüşəngin yirmi almasının nə ilgisi var arya soyundan gəlməyə.. nabiğə olmağa.. çoxları kimi oxuyub yirmi alıbdır da. olmaya kim yirmi alırsa arya soyundandır?!..
ustad fərhixtə qaşlarını çatdı:
- yoo...x kim oxuyub yirmi alırsa hüşlü-başlı arya soyundan deyil. bizim hüşəng oxumamış yirmi alır!.. hüşəng kitablarının qatını açmır, səhərdən axşamacanda yoldaşları ilə gəzib əyəlnəməkdədir... sanıram ara-sıra kilasa gedəndə öyərtəmənlərinin sözlərini göydə qapdığındandır nömrələri yirmi olur. axı nabiğədir, arya soyundandır!...
əlimi dizimə çalıb bərkdən qaqqanaq çəkədim. ustad fərhixtə tərs-tərs mənə baxdı.
- elə baxmayın mənə!-dedim- indi nömrə almaq qədimkilər kimi çətin deyil!...
ustad fərhixtə dodaqlarını büzdü:
- olmaya indi nömrə paylayırlar?!
- yox nömrə paylamırlar, nömərə satırlar!
- nə satışı, nə alışı?!!
- indi bəzi uşaqlar dərs oxumaq yerinə, məşədi ibad demişli; beş on manatdan geçib nömrə alırlar. örnəyi bizim bacıoğlu.. düşdüyü üç dərs biləsinə beş yüz minə baxıb.
ustad fərhixtənin püşkü öldü. ustad dəftəri, fərhixtəni altdan- altdan süzərək soruşdu:
- belə isə bunlar necə bilim yurduna gedəcəklər?
- heçç.. beş on manatdan geçib pullu bilim yurdlarına girəcəklər!
- bunların mədərkəlrinə kim iş verəcək?!
- yenə beş on manatdan geçib işədə soxulacaqlar!
- işlərində bir pox çıxarsalar nə olacaqdır?
- Heç ; beş on manatdan geçib poxun üstünü örtəcəklər!
....
