اۇشاغا كيم آد قوْيمالێ‌دێر؟!
اۇشاغا كيم آد قوْيمالێ‌دێر؟!
دوكتور جئري
- سردار..
- يوْخ.. اميرمحمدعلي..
- فرمان..فرمان قوْيۇن..
- افشينننن..
- ياشاررررر...
- ...
اۇستاد دفتري‌نين نوه‌سي‌نين آد قوْيما تؤره‌ني ايدي. ائل-طايفا يێغێشێب اۇشاغا آد سئچمكده‌ايدي. هره بير آد اؤنه‌ريب اؤزۆنو اۇشاغا آد قوْيماقدا حاقلێ سانێردێ. كيمسه ايسه كيمسه‌نين سؤزۆنۆ دينله‌مك ايسته‌ميردي. يازێق اۇشاق نئچه ساعات ايدي هاي-كۆي ايچينده آدێنێ گؤزله‌ييردي.. ايش پێرتلاشاجاق ايدي. هر آغێزدان بير هاوا چێخێردي. بوْش دارتێشمالارا سوْن وئرمك گره‌كيردي؛ آياغا قالخدێم:
- آغالار!..خانێملار!.. بير دقيقه ايجازه وئرين..
چێغێر-باغێر گئت‌گئده كسيلدي...
- آغالار!..خانێملار...ايسته‌ييرسينيز بيله‌سينيز كيم گره‌ك اۇشاغا آد قوْيسۇن؟!
اۇستاد دفتري يئرينده ديكلندي، قوْناقلار:
- يوْْوْوْخ!...- دئديلر.
بارماغێملا اۇستاد دفتريني گؤسته‌ره‌رك- اۇستاد دفتري‌نين گؤزلري‌نين ايچي گۆلدۆ- دئديم:
- اۇستادێن ديوار بير قوْنشۇسۇ!!
اۇستاد دفتري پرت اوْلدۇ:
- سنينده مێرتێ‌نێن باشێ يارێم دێر هااا!..-دئدي.
هامێ گۆلۆشدۆ...
- يوْخ..يوْخ... ظارافات ائله‌ميرم اۇستاد، دۆز دئييرم...
سوْنرا اۆزۆمۆ قوْناقلارا تۇتۇب سوْرۇشدۇم:
- بيز تۆرك دئييليك‌مي؟
هامێ سس سسه وئره‌رك:
- نييه تۆركۆك..
- ديليميز تۆركۆ دئييل‌مي؟
- نييه تۆركۆدۆر...
راحات بير نفس چكيب سؤزۆمۆن آرديني تۇتدۇم:
- بيز تۆرك اوْلا-اوْلا..ديليميز تۆركۆ اوْلا-اوْلا.. ديوار بير قوْنشۇمۇز فارسلار، او تايدا ايسه رۇسلار بيزه، ديليميزه آذري آدێ قويمايێبلارمێ؟!
كيمسه‌دن سس چێخمادێ آنجاق باش ايله اوْنايلايانلار اوْلدۇ.
- دۆزۆنۆ دئيين؛ بيز اؤزومۆزۆ هر يئرده قونشولاريميزين قۇيدۇغۇ آدلا تانێتدێرمايێرێق‌مێ؟!
-....
- ميللتيميزه، قوْنشو ميللتلر آد قوْيان يئرده، بللي‌دير؛ اوشاغێمێزدا ديوار بير قوْنشۇمۇز آد قويمالێ‌دێر... بئله دئييل‌مي؟!..
يئنه كيمسه‌دن سس چێخمادێ. اۇستاد دفتري دالغێن-دالغێن اوْغلۇنۇ يانێنا چاغێرێب نمنه‌لر قۇلاغێنا پێچێلدادێ. اوْغلان جلد ائشيگه چێخێب آز سوْنرا گئري دؤندۆ:
- اۇشاغێن آدێ سئچيلدي!...
قوْناقلار بيرليكده:
- آدێ نه اوْلدۇ؟!
- عجم
اۇستاد دفتري‌نين ديوار بير قوْنشۇسۇ كۆرد اولمالێ ايدي!...
Uşağa kim ad qoymalıdır?!
Dr.Jery
- Sərdar..
- yox.. Əmirməhəmədəli..
- Fərman..Fərman qoyun..
- Əfşinnnn..
- Yaşarrrrr...
- ...
Ustad dəftərinin nəvəsinin ad qoyma törəni idi. el-tayfa yığışıb uşağa ad seçəməkədəayədi. hərə bir ad önərib özünü uşağa ad qoymaqda haqlı sanırdı. kimsə isə kimsənin sözünü dinləmək istəmirdi. yazıq uşaq neçə saat idi hay-küy içində adını gözləyirdi.. iş pıtrlaşacaq idi. hər ağızdan bir hava çıxırdı. boş dartışmalara son vermək gərəkirdi; ayağa qalxdım:
- ağalar!.. xanımlar!.. bir dəqiqə icazə verin..
çığır-bağır get gedə kəsildi...
- ağalar!..xanımlar...istəyirsiniz biləsiniz kim gərək uşağa ad qoysun?!
Ustad dəfətəri yerində dikləndi, qonaqlar:
- yooox!...- dedilər.
barmağımla Ustad dəfətərini göstərərək- Ustad dəfətərinin gözlərinin içi güldü- dedim:
- Ustadın divar bir qonşusu!
Ustad dəftəri pərt oldu:
- sənində mırtının başı yarımdır haaa!..-dedi.
hamı gülüşdü...
- yox..yox... zarafat eləmirəm Ustad, düz deyirəm...
sonra üzümü qonaqlara tutub soruşdum:
- biz Türk deyilikmi?
hamı səs səsə verərək:
- niyə Türkük..
- dilimiz Türkü deyilmi?
- niyə Türküdür...
rahat bir nəfəs çəkib sözümün ardını tutdum:
- biz Türk ola-ola..dilimiz Türkü ola-ola.. divar bir qonşumuz Farslar, o tayda isə Ruslar bizə, dilimizə Azəri adı qoymayıblar mi?!
kimsədən səs çıxmadı ancaq baş ilə onaylayanlar oldu.
- düzünü deyin; biz özümüzü hər yerdə qonşularımızın qoyduğu adla tanıtdırmayırıq mi?!
-....
- millətimizə, qonşu millətlər ad qoyan yerdə, bəllidir; uşağımızda divar bir qonşumuz ad qoymalıdır... belə deyilmi?!..
yenə kimsədən səs çıxmadı. Ustad dəfətəri dalğın-dalğın oğlunu yanına çağırıb nəmnələr qulağına pıçıldadı. oğlan cəld eşiyə çıxıb az sonra geri döndü:
- uşağın adı seçildi!...
qonaqlar birlikdə:
- adı nə oldu?!
- Əcəm
Ustad dəftərinin divar bir qonşusu Kürd olmalı idi!...
