ائله آنانین بئله بالاسی!
ائله آنانێن، بئله بالاسێ!
دوکتور جئری
یۇخارێ داناباش کندینده، آروادێ اؤلمۆش آسلان آغا ایکی اتجه بالاسێ- علی ایله ولی‌نی دیشینه آلێب بؤیۆدۆرکن، آشاغێ داناباشدا، ایران خانێم اری‌نین بیریجیک یادیگارێ- آلتێ آیلێق پارسانێ باغرێنا باساراق آغێر گۆنلر گئچیرمکده ایدی. اۇغۇردان،بۇ ایکی طالئع‌داش بیر گۆن مینی‌بۇسدا شهره گئدنده بیر بیری ایله تانێشێر، بۇ تانێشلێق ائولنمه ایله سوْنۇجلانێر. آسلان آغا دۆگۆن قێیێلیرکن ایران خانێمدان ایسته‌ییر؛ اۇشاقلار آراسیندا عدالت‌له داورانێب اۆچۆنه‌ده آنالێق ائله‌سین. ایران خانێمدا الینی گؤزۆنۆن اۆستۆنه قوْیۇب اۇشاقلارێن آراسێندا اینصافلا، عدالت‌له داوراناجاغێنا سؤز وئریر. گئرچکدن ده، ایران خانێم عدالتی بیر قادێن ایدی. دئمک اوْلار اری‌نین اۇشاقلارێنا، اؤز اۇشاغێندان آرتێقراق اؤزن گؤستریردی. اؤرنگین؛ اوْ گۆنده ایکی تندیر چؤره‌گی بیشیریب اری‌نین اۇشاقلارینا وئریر، اؤز اۇشاغێنا وئرمزدی! علی ایله ولی آنالێقلارێندان، نییه پارسایا چؤره‌‌ک وئرمه‌دیگینی سوْرۇشدۇقدا، "گۆل بالالارێم بۇنلارێ تکجه سیزه بیشیرمیشم" دئیردی. سوْنرا بیرآز دۆشۆنۆب آرتێراردێ:
- اوْلماسا سیزده چؤره‌گینیز یارێسێنی بؤلۆب قارداشێنێزا وئرین...
یئر-یئمیشه گلینجه، یئنه بۇ اوْلای یئنه‌له‌نردی، علی ایله ولی بۆتۆنۆ سئویملی آنالێقلارێندان آلارکن پارسا ایکی، یارێما یئتینَردی.
اۇشاقلار یئددی-سککیز یاشلارێنا دوْلۇنجا، ایران خانێم هره‌سینی بیر ایشه گؤره‌ولندیردی؛ علی قوْیۇنلارێ اوْتارمالێ، ولی چوْل ایشلرینه باخمالێ، پارسا ایسه ائوده قالێب قارداشلارێ‌نێن مشق‌لرینی، درس‌لرینی یازمالێ-اوْخۇمالێ ایدی!...
بئله‌لیکله اۇشاقلار بؤیۆیۆب اؤزلرینه گؤره بؤیۆک بیر آدام اوْلدۇلار؛ علی کندین چوبانێ، ولی کندین بیچینچیسی، پارسا ایسه باشقان اوْلدۇ؛ اؤلکه‌نین تئلئویزیوْن باشقانێ!...
***
ایللر گئچدی. بیر گۆن یوخارێدان، باشقان پارسایا بیر بۇیرۇق گلدی:
اؤلکه‌ده اوْلان، ائللرین دیل، تاریخ، کۆلتۆر، اۇیغارلێقلارینێ یایماق اۆچۆن اۇستانی تئلئویزیوْن کاناللارێ آچیلمالێ‌دیر بۇنۇنلا سیزدن ایسته‌نیلیر قیسا سۆره ایچینده بۇ گؤره‌وی یئرینه یئتیره‌سینیز....
باشقان پارسا بۇیرۇغو ایلَتمک اوچون ائللرین تمثیلچیلرینی یانێنا چاغێردێ.
فارسلاردان باشقا، هامێ گلمیشدی؛ تۆرک‌لر، تۆرکمن‌لر، عرب‌لر، بختیارێ‌لار، لوْرلار، لک‌لر، کۆردلر، گیلک‌لر، مازنلی‌لر،تالێش‌لار، بلۇچ‌لار،سیستانلێ‌لار، تات‌لار ....
تمثیلچی‌لرین بیری، "فارس‌لارێ آرامێزدا گؤرمورم، اؤنلارین کاناللارێ اوْلمایاجاق‌مێ؟..." دئیه سوْرۇشدۇقدا، باشقان گۆلۆمسۆندۆ:
- یوْخ اوْلمایاجاق بو کاناللار یالنێز سیزین اۆچۆندۆر...
سوْنرا بیر شئیی آنێمسامێش کیمی ائکله‌دی:
- اوْلماسا سیز کاناللارێنیزێن یارێ واختێنێ فارس قارداشلارێنێزا وئرین!...
Elə ananın, belə balası!
Dr.Jery
Yuxarı danabaş kəndində, avadı ölmüş Aslan ağa iki ətcə balası- Əli ilə Vəlini dişinə alıb böyüdürkən, aşağı danabaşda, İran xanım ərinin biricik yadigarı, altı aylıq Parsanı bağrına basaraq ağır günlər keçirməkdə idi. uğurdan,bu iki taledaş bir gün minibusda şəhərə gedəndə bir biri ilə tanışır, bu tanışlıq evlənmə ilə sonuclanır. Aslan ağa düyün qıyılırkən İran xanımdan istəyir; uşaqlar arasında ədaltlə davranıb üçünədə analıq eləsin. İran xanımda əlini gözünün üstünə qoyub uşaqların arasında insafla, ədalətlə davranacağına söz verir. gerçəkdən də, İran xanım ədalətı bir qadın idi. demək olar ərinin uşaqlarına, öz uşağından artıqraq özən göstərirdi. örnəyin; o gündə iki təndir çörəyi bişirib ərinin uşaqlarına verir, öz uşağına verməzdi! Əli ilə Vəli analıqlarından, niyə Parsaaya çörək vermədiyini soruşduqda, "gül balalarım bunları təkcə sizə bişirmişəm" deyərdi. Sonra biraz düşünüb artırardı:
- olmasa sizdə çörəyiniz yarısını bölüb qardaşınıza verin...
yer-yemişə gəlincə, yenə bu olay yenələnrədi, Əli ilə Vəli bütünü sevimli analıqlarından alarkən Parsaa iki, yarıma yetinərdi.
Uşaqlar yeddi-səkkiz yaşlarına dolunca, İran xanım hərəsini bir işə görəvləndirdi; Əli qoyunları otarmalı, Vəli çöl işlərinə baxmalı, Parsa isə evdə qalıb qardaşlarının məşqlərini, dərslərini yazmalı-oxumalı idi!...
beləliklə uşaqlar böyüyüb özlərinə görə böyük bir adam oldular; Əli kəndin çobanı, Vəli kəndin biçinçisi, Parsa isə başqan oldu; ölkənin televizyon başqanı!...
***
Illər keçdi. bir gün yuxarıdan, başqan Parsaya bir buyruq gəldi:
ölkədə olan, ellərin dil, tarix, kültür, uyğarlıqlarını yaymaq üçün ustanı televizyon kanalları açılmalıdır bununla sizdən istənilir qısa sürə içində bu görəvi yerinə yetirəsiniz....
Başqan Parsa buyruğu ilətmək üçün ellərin təmsilçilərini yanına çağırdı.
Farslardan başqa, hamı gəlmişdi; Türklər, Türkmənlər, Ərəblər, Bəxtiyarılar, Lorlar, Ləklər, Kürdlər, Giləklər, Mazənlilər,Talışlar, Bəluçlar,Sistanlılar, Tatlar ....
Təmsilçilərin biri, "Farsları aramızda görmürəm, onlarin kanalları olmayacaqmı?..." deyə soruşəduqda, başqan gülümsündü:
- yox olmayacaq.. bu kanallar yalnız sizin üçündür...
Sonra bir şey anımsamış kimi eklədi:
- olmasa siz kanallarınızın yarı vaxtını Fars qardaşlarınıza verin!...
